KASTAMONU AKARSULARI VE VADİLERİ
AKARSULAR: Kastamonu il toprakları, Batı Karadeniz ve Kızılırmak havzaları olmak üzere iki ayrı su toplama havzasına bölünmüştür.
BATI KARADENİZ HAVZASI: İlin kuzey bölümü, yani Araç, Daday, Azdavay, Cide, İnebolu, Küre, Devrekani, Boz-kurt ve Çatalzeytin ilçeleri bu havzada yer almaktadır. Havzanın büyük bölümü genellikle nemli,ılıman iklimkuşağındadır.Kastamonu’nun Batı Karadeniz Havzasr içinde kalan önemli akarsuları ise Araç ve Devrekani çaylarıdır.
Araç Çayı: Bu su, İlgaz Dağları’r.dan inen küçük derelerin birleşmesiyle oluşmuştur. Başlangıcında İlgaz Çayı adıyla kuzey yönünde akan çay, Enbiya Köyü önlerinde bir dirsek yaparak batıya döner. İlgaz Çayı, Araç İlçesi’nden geçtikten sonra Araç Çayı adını alır. Daha sonra Kadıncı Köyü yakınlarında il sınırları dışına çıkar. Araç Çayı yıl boyunca suyu bol bir akarsudur. Çayın,Karabük’te ölçülen ortalama debisi saniyede 18m3′tür.
Devrekani Çayı: Bu çay da Küre Dağları’mn eteklerindeki küçük derelerin birleşmesinden doğmuştur. Devrekani llçesi’nin kuzeyinde doğduktan sonra batı yönünde akan çay, bu kesimde küçük menderesler çizer. Şeydiler çevresinde birçok küçük akarsuyu aldıktan sonra, Kasım Köyü önünde, Azdavay İlçesi’ne doğru birden kuzeye döner. Daha sonra önce batıya, hemen sonra kuzeye sert dirseklerle dönerek akar. Sivritürbe yöresinde batıya, Ilıcaköy’ den sonra da kuzeybatıya döner. Kıvrımlar çizerek akan çay, Gide llçesi’nin batısında, Irmak Köyü yakınlarında Karadeniz’e dökülür. Devrekani Çayı kış aylarında suyu bol olan, yaz aylarında ise debisi çok azalan bir akarsudur. Cürümören’de ölçülen yıllık ortalama debisi saniyede 4 m3 dolayındadır.
KIZILIRMAK HAVZASI: Kastamonu ili’nin güneyinde Taşköprü, Merkez ve Tosya ilçelerini içeren Kızılırmak Havzası, Fırat’tan sonra Türkiye’nin ikinci büyük havzasıdır. Havzada genel olarak Orta Anadolu’nun sert ve karasal iklim özellikleri görülmektedir. Bu havza içerisinde kalan Gökırmak ile Devrez (Devres) Çayı hem Kastamonu lli’nin hem de Kızılırmak Havzası’nın önemli akarsularıdır.
Gökırmak: Merkez llçe’nin kuzeyinden doğan Gökırmak, geniş tabanlı bir vadide önce güneydoğu, daha sonra da doğu yönünde akar. Bu arada güneyden Karasu ve Akkaya çaylarıyla birçok küçük dereyi de alan Gökırmak, Alamabatak Köyü önlerinde kuzeydoğuya yönelir. Taşköprü İlçesi’nden geçtikten sonra sert menderesler çizerek doğuya dönen akarsu, ilin kuzeydoğusunda, Sarıalan Köyü yakınlarında Kastamonu il sınırları dışına çıkar. Taşıdığı ortalama su miktarı saniyede 31 m3 olan Gökırmak’tan, sulamada da yararlanılmaktadır.
Devrez Çayı: Bu çay da ilin ve Kızılırmak Havzası’nın önemli akarsularından biridir.
11 sınırlarına, güneyde Bağardı Köyü yakınlarında giren Devrez Çayı, bir süre kuzeydoğu yönünde akar. Karabey Köyü’ nün kuzeyinde doğu yönüne dönen ırmak, Tosya’nın güneyinden geçtikten sonra yine kuzeydoğuya yönelir. Dar ve derin bir vadi içinde akan Devrez Çayı, Yenidoğan Köyü yakınında il sınırları dışına çıkar.
Saniyede ortalama 9 m3 su akıtan Devrez Çayı’nın suyu, sulamada kullanılabilecek niteliktedir.
GÖLLER: Kastamonu İli’nde doğal göl yoktur. Ancak ilde Merkez İlçe’nin güneyinde Karaçomak Baraj Gölü yer almaktadır.
KARAÇOMAK BARAJ GÖLÜ: Karaçomak Suyu üzerinde kurulu olan bu baraj, toprak dolgu tipindedir: Temelden yüksekliği 49 m’dir. Alanı 1,48 km2 olan baraj gölünün sularıyla 21 km21ik bir alan sulanmaktadır. 11 km2′lik bir alanı taşkından koruyan baraj, il merkezinin içme suyunun bir bölümünü de karşılamaktadır.
DENİZLER: Türkiye’nin Karadeniz’e olan 1.215 km’lik kıyısının 135 km’si Kastamonu il sınırları içinde kalmaktadır. Çatalzeytin’den Kerempe Burnu’na dek kabaca doğu-batı doğrultusunda uzanan, daha sonra kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunu alan Kastamonu kıyıları, oldukça düz bir görünümdedir. Kastamonu kıyılarında, İnebolu Limanı dışında, gemilerin barınmasına olanak verecek doğal koy çok azdır. Söz konusu kıyılarda, denize dökülen büyük ırmaklar da yoktur. Olanların ağızları ise kum bankları ve birikintileri ile dolmuştur.
Öte yandan, ilin kıyı kesimleri Balkanlar üzerinden gelen gezici depresyonların etkisi altında olduğundan bu kesimlerde her an fırtına patlama olasılığı vardır. Sayılan tüm bu etkenlerle birlikte, denizin sığ kesiminin azlığı ve genel özellik olarak Karadeniz’de 200 m derinlikten sonra canlı yaşamaması, il balıkçılığını da olumsuz yönde etkilemektedir.
Ortalama deniz suyu sıcaklığı İnebolu’ da 13,4°C olarak ölçülmüştür. Aynı yerde en yüksek sıcaklık 24,6°C, en düşük sıcaklık ise 5°C’dir .
VADİLER VE OVALAR: Gökırmak ile Devrez Çayı, havza nitelikli geniş çöküntü oluklarında akmaktadır, ancak il sınırları içinde önemli ova yoktur. Toprakların yalnızca % 4 kadarı ovalarla kaplıdır. Ova niteliğindeki düzlükler, akarsuların geniş alüvyal tabanlarından ya da çöküntü alanlarının düz ya da kalın bir dolgu ile kaplı olan taban kesimlerinden oluşmaktadır. Akarsuların geniş alüvyal tabanlarından oluşan düzlükler, meyveliklere ve sulu tarıma, ötekiler ise su azlığı nedeniyle kuru tarıma ayrılmıştır.
GÖKIRMAK VADİSİ: Kastamonu İli’ ndeki en önemli vadi, Gökırmak Vadisi’dir. Gökırmak Vadisi’nin deniz düzeyinden ortalama yükseltisi, Taşköprü’nün güneydoğusuna dek 350 m’dir. Irmak bu noktadan sonra, Alamabatak Köyü yakınlarında dar ve derin bir vadi oluğunda akmaya başlar. Gökırmak Vadisi’nin buradaki yükseltisi 150-200 m dolayındadır. Vadi Sarıalan yöresine dek il sınırları içinde sürer.
Gökırmak’a katılan Daday Çayı’nın ova görünümlü geniş bir alüvyal yatağı vardır. Çay, batıda Daday çevresinde ve Atpınar’ da bu türden geniş taban düzlükleri oluşturmuştur. Bu düzlükler, tabanı kaplayan ve akarsuyu izleyen sık ağaçlarla çıplak kenar, platolar ve yamaçlar arasında uzanan yeşil bir şerit görünümündedir.
DEVREZ ÇAYI VADİSİ: Bu vadinin il sınırları içindeki bölümü güneyde, Bağardı Köyü yakınlarında başlar. Bu kesimde dar olan vadi, kuzeydoğu yönüne uzanır ve Tosya İlçesi’nin güney kesimlerine doğru genişler. Buraya dek vadi tabanının yükseltisi yaklaşık 350 m’dir. Devrez Vadisi, Tosya’nın güneyinden geçtikten sonra daralır ve derinleşir. Vadi, Yenidoğan Köyü’ nden sonra sona erer.
Devrez Çayı ilin güneydoğusunda bir çöküntü ovası niteliğindeki Tosya Ovası’nı oluşturmuştur. Çeşitli tarım ürünlerinin yetiştirilmesine olanak sağlayan ova, sulu tarım için elverişli küçük bir tarım alanıdır.
DEVREKANİ ÇAYI VADİSİ: Azdavay İlçesi’nin batısındaki Ilıcaköy’e dek geniş bir çöküntü oluğu biçiminde olan bu vadi, daha sonra dikleşir ve derinleşir. Bu kesimlerde çaya katılan küçük akarsular yan vadiler oluşturmuştur.
İldeki ova düzlüklerinin en genişini Devrekani Ovası oluşturur. Doğu-batı doğrultusunda uzanan bir havzanın tabanı durumundaki ova, yüksek yamaçlarla çevrili dar bir tarım alanıdır.
